47.オランダ国立北ホランド州文書館所蔵文書の調査

二〇一六年八月三十一日から九月二日、基盤研究(B) 「東インド会社解散と出島商館の変容―史料構造からみる近世日蘭関係史料の研究」による調査の一環として、オランダ国立北ホランド州文書館(ハールレム市)において、同館所蔵文書の調査を行なった。
 同館が所蔵するアムステルダム国立博物館及びその前身となる王立珍品陳列室関係文書の中には、日本の物品のコレクションに関わる文書が含まれている。一八二〇年代前後にブロムホフ、シーボルト、フィッセルらによって行なわれた日本に関する物品の蒐集に関する史料は、日本商館文書中にはあまり見られず、この博物館関係の文書はそれを補完する性格を持つ。
 今回調査したのは476 Rijksmuseum en rechtsvoorgangers te Amsterdam(アムステルダム国立博物館及びその前身となる機関)という史料群に含まれる、主に以下の史料である。
765 Ingekomen stukken, 1818-1876 (ヘンドリック・ドゥーフ書翰を含む)
774 Ingekomen brieven van J. Cock Blomhoff, 1822-1832(ブロムホフ書翰)
805 Stukken betreffende de aanschaf en onderhoud van meubelen, vitrine sen andere roerende goederen, 1816-1858(日本に関するものを含む家具調度他の購入と維持に関する書類)
806 Ingekomen missive van het ministerie voor het Publieke Onderwijs, de Nationale Nijverheid en de Koloniën betreffende de expositie van het model van de faktorij Deshima in het Mauritshuis, 1820(出島の模型の展示に関する教育・産業・殖民省書翰)
807 Ingekomen brief van H. Doeff te Amsterdam betreffende de expositie van het model van de faktorij Deshima en het houden van een lezing in het gebouw Felix Meritis te Amsterdam, 1821((出島の模型の展示に関するドゥーフ書翰)
828 Ingekomen brief van C. Th. Elout te Batavia, Nederlands Indië,betreffende de verkoop van de verzameling Japanse zeldzaamheden van dhr Kruithoff en de belofte om bij een eerstkomende reis naar Japan voorwerpen te verzamelen ten behoeve van het Koninklijk Kabinet van Zeldzaamheden, 1816. Afschrift (王立珍品陳列室のための日本に関する珍品の蒐集 についての閣僚Elout書翰)
829 Ingekomen brief van J. Cock Blomhoff te Batavia, Nederlands Indië,betreffende zijn vertrek als opperhoofd naar de faktorij Deshima te Japan en zijn bereidheid om Japanse voor werpen te verzamelen en inlichtingen te verstrekken ten behoeve van het Koninklijk Kabinet van Zeldzaamheden, 1817(ブロムホフの、日本での蒐集の準備等に関する書翰)
836Stukken betreffende de aankoop van kunst- en andere voorwerpen,1817-1824(資料購入に関する書類 一部に日本に関するものがある)
854 Stukken betreffende de schenking van kunst- en andere voor werpen van buiten-Europese herkomst, 1821-1825 (日本を含むヨーロッパ以外に由来する品々の寄贈に関する書類)
904 Briefwisseling met Ph. Fr. B. von Siebold te Leiden betreffende het natekenen van enkele Japanse voorwerpen uit de verzameling Van Overmeer Fisscher, 1827, 1836(フィッセルの日本に関する蒐集品の複製に関するシーボルトとの書翰)
905 Stukken betreffende het verstrekken van inlichtingen over de herkomst van tekeningen en het model van de faktorij Deshima naar aanleiding van een geschil tussen de erfgenamen M. Blom en J. P. Asmus over zeven zoekgeraakte kisten met Japanse voorwerpen, die voor koning Willem I bestemd waren, 1830 (出島商館の模型等の由来に関する情報)
926 Stukken betreffende de taxatie van de verzameling Von Siebold door R. P. van de Kasteele, C. G. C. Reinwardt en J. Cock Blomhoff in verband met de voorgenomen aankoop door het Rijk, 1832, 1837-1838(シーボルトの蒐集品の評価について)
938 Beschrijving van de manier van Japans kaartspelen, z.d.(ブロムホフによる、日本のカルタの遊び方についての詳細な記述)
953 Beschrijving van een feest, gegeven door het opperhoofd van de faktorij Deshima te Japan, J. Cock Blomhoff, op 21 december 1817 en van de hofreis van het opperhoofd naar de residentie van de shogun te Edo in 1818, (ca 1820) (商館長ブロムホフによる一八一八年の江戸参府の記録)
954 Declaratie van timmerman Zirobij te Nagasaki, Japan, wegens de levering van verschillende houtsoorten met toebehoren, 1822 (日本語文書「覚 大工次郎兵衛 午十月 こんばんや宛」)
955 Brief van zes Japanse dienaren aan het opperhoofd van de faktorij Deshima te Japan betreffende de aanbieding van honderd eieren ter gelegenheid van de verjaardag van de koning der Nederlanden, (ca 1820)(商館の日本人使用人六名による国王の誕生日を祝う手紙 商館長宛)
956 “Beschrijving van de zedert dezen zomer zo in de stad Nangasaky als in andere steden en dorpen regeerende ziekte, die men in de wandeling Kozori noemt, ‘t geen in de gemeene woorden zoveel betekent als op staande voet sterven”, (ca 1820) (当夏に長崎及び他の町や村で猛威を振るった病「コロリ」についての記述)
957 Aantekeningen betreffende de voornaamste rangen aan het hof van de dairo of geestelijk keizer van Japan, Japanse feestdagen, handelingen bij geboorte, ziekte, overlijden en executies, de godsdienst, de bereiding van miso en enkele historische gebeurtenissen, (ca 1822) (日本についての種々の記述、内裏・祭日・出生・死亡・刑罰・信仰・味噌の製法他)
958 Aantekeningen door J. Cock Blomhoff over Japanse kledingstukken,munten en andere voorwerpen, (ca 1825) (日本の衣服、貨幣等の記述)
959 Brief van admiraal Von Krusenstern aan Ph. Fr. B. von Siebold betreffende het belang van de Japanse landkaarten in de verzameling Von Siebold, 1834 (シーボルト蒐集日本地図に関するクルゼンシュテルン書翰)
1120 Inventaris van kunstvoorwerpen, afkomstig uit het Koninklijk Kabinet van Zeldzaamheden, die overgedragen zijn aan het Nederlandsch Museum van Geschiedenis en Kunst, 1883-1884. Concept (王立珍品陳列室由来の品々の目録 一部に日本に関するものを含む)
 調査に際しては、マティ・フォラー氏(ライデン国立民族学博物館)に同行いただき、多くのご教示を得た。記して謝意を表したい。
(松井洋子)

『東京大学史料編纂所報』第52号